Wordt de privacy in het onderwijs goed beschermd?

Laat ik voorop stellen dat ik niet alle feiten ken en ook geen privacy expert ben. Vanuit die relatieve lekenstatus concludeer ik echter toch wel dat er sprake is van een negatieve hype rondom de privacy van leerlingen en studenten in het onderwijs.

In april komt Price Waterhouse Cooper (PWC) met een nulmeting over hoe het gesteld is met de privacy van leerlingen in het PO en VO. Enkele conclusies in de samenvatting:

• De scholen in het onderzoek passen de Wet Bescherming Persoonsgegevens en hun beleidsmaatregelen toe op basis van “gezond verstand”
• De markt voor Leerlingvolgsystemen en Digitale Leermiddelen is in handen van een klein aantal leveranciers. De scholen hebben niet voldoende gewicht om tegenwicht aan leveranciers te bieden en eisen te stellen t.a.v. privacy en beveiliging. Zij accepteren de door de leveranciers gestelde voorwaarden.
• De leveranciers van Leerlingvolgsystemen en Digitale Leermiddelen verwerken gegevens over bijvoorbeeld leerlingen en docenten. Het is onduidelijk hoe deze gegevens gebruikt worden, met welke partijen deze gegevens worden gedeeld en hoe deze gegevens adequaat worden beschermd. De beschikbare documentatie zoals privacystatements laten hiertoe ruimte. Er kan worden gesteld dat er een commercieel belang is om breder gebruik te maken van data.

Wat ik er niet in lees: leveranciers gaan aan de haal met de gegevens van leerlingen en verdienen daar geld aan.

RTL-nieuws besteedt er -overigens een paar maanden later- aandacht aan. Dat levert allerlei protesten op, zoals op die site staat te lezen. Kern van het verhaal is dat scholen gedwongen zijn om gegevens door te spelen omdat die kinderen anders niet met het materiaal kunnen werken.

Met name Basispoort van een aantal educatieve uitgevers moet het ontgelden. Basispoort is een dienst waarmee leerlingen met één toegangscode bij het lesmateriaal kunnen dat de uitgevers digitaal aanbieden.

Er is zeker ruimte voor verbetering. Met name het feit, dat er geen toestemming wordt gevraagd aan de ouders om de gegevens te delen met uitgevers is een belangrijk aandachtspunt. De uitgevers geven aan, dat toestemming vragen aan individuele ouders lastig is. De school heeft immers besloten om gebruik te maken van het lesmateriaal. Wanneer individuele ouders bezwaar maken, wordt dat lastig. De uitgevers stellen dan ook dat toestemming niet nodig is omdat het gaat om een gerechtvaardigd belang: het onderwijs aan de leerling. Dit kan wel wat sterker.
Ze zijn bezig om te bekijken hoe een en ander beter aangepakt kan worden, bijvoorbeeld door te werken met een pseudoniem van de leerling. Daar moet technisch best iets op te bedenken zijn zodat de gegevens in het systeem bij de uitgevers geanonimiseerd zijn.

Natuurlijk mag een Siebe Sietsma of een Aleid Truiens moord en brand schreeuwen. (Siebe mag dan zijn huiswerk wel overdoen. Als hij beweert dat de uitgevers een en ander hadden moeten melden bij het College bescherming Persoonsgegevens, heeft hij duidelijk niet gekeken naar het Vrijstellingsbesluit bij de Wet Bescherming Persoonsgegevens).

Als we nu met zijn allen stellen, dat wat hier gebeurt absoluut niet door de beugel kan, hebben we natuurlijk wel een flinke klont boter op het hoofd. Dan gaan we terug naar bord en krijt en schaffen we alle computers en tablets in het onderwijs af. nou ja, in elk geval internet. Dan moeten we ook alle leerlingadministratiesystemen afschaffen en weer terug gaan naar een papieren administratie want ook Parnassys, Magister en SOM registreren leerlinggevens zonder toestemming van de ouders.

Misschien kunnen we beter met allen constateren, dat ict veel mogelijkheden biedt, dat de ontwikkelingen sneller gaan dan we met zijn allen kunnen bijbenen en dat we serieus aandacht moeten besteden aan het aanpakken van deze problemen, die daaruit voortkomen. Maar achter de negatieve hype aanlopen betekent niets anders dan dat we het kind met het badwater weggooien. Dan gaan we weer naar de tijd dat kinderen thuis van alles doen met computer en tablet en op school komen om te zien hoe het vroeger was...