Transparantie van diploma's

De onderwijsinspectie maakt zich zorgen over de kwaliteit van de examens, zoals blijkt uit een rapport dat aan de minister is aangeboden. Schoolexamens worden gemiddeld met een half punt hoger beoordeeld dan de schriftelijke examens, docenten zijn tegelijkertijd examinator, soms worden antwoorden van examens voorgezegd, leden van examencommissies weten eigenlijk niet zo goed wat ze doen, op het MBO voldoet eenvijfde van de opleidingen niet aan de standaarden. En als de kwaliteit van de examens in het geding is, kan men ook gaan twijfelen aan de waarde van het diploma.

Laat ik naar aanleiding hiervan eens een stelling formuleren:

De kwaliteitseisen die aan diploma's en examens worden gesteld, zijn te hoog ten opzichte van de exactheid van de waarde dat een diploma vertegenwoordigd.

Een diploma is een verklaring waarmee kan worden aangetoond dat iemand een opleiding met succes heeft afgerond. Uitgangspunt is, dat gelijke diploma's ook daadwerkelijk gelijkwaardig zijn. Daarom worden eisen gesteld aan de processen (lees: examens) die moeten leiden tot het verstrekken van een diploma. En die eisen moeten natuurlijk wel gecontroleerd worden. Zie daar, een heel transparant systeem, die de kwaliteit van de diploma's waarborgt.
Gelijkwaardige diploma's zijn echter in de praktijk helemaal niet gelijk. Een VWO-diploma kan allerlei verschillende vakken omvatten die met verschillende resultaten zijn afgerond. Een diploma met een maatschappijprofiel met allemaal zesjes is dan ook wat anders dan een diploma met een natuurprofiel met negens. Daarom hoort er ook een cijferlijst bij. In de praktijk blijken die diploma's en cijferlijsten toch maar een globale waarde te vertegenwoordigen. Heel soms worden strenge eisen geteld aan de 'nauwkeurigheid' van een diploma, voor een directe toelating tot een studie geneeskunde heb je bijvoorbeeld een VWO-diploma nodig met een Natuurprofiel en een gemiddelde van een 8.
Veel vaker wordt een diploma gevraagd met dit of dat profiel, wiskunde verplicht of een paar vakken op D-niveau, et cetera. Veel globaler dus. En er zijn voorbeelden te over waar ondanks een diploma nog een intake wordt uitgevoerd waarin de capaciteiten nog eens dunnetjes worden nagemeten. Wat zegt dat van de waarde van zo'n diploma?
Voor sollicaties wordt meestal gevraagd om een bepaald 'denk- en werkniveau', wat regelmatig nog eens wordt getoetst door een assessment.

Natuurlijk heb je kort na een opleiding een voorsprong op andere sollicitanten als met een mooie cijferlijst aan komt zetten. Maar die waarde vervaagd erg snel als je eenmaal wat jaren gewerkt hebt. Dan is ervaring veel belangrijker.

Kortom: diploma's zijn belangrijk als bewijs maar ze vertegenwoordigen een globale waarde. Dat staat naar mijn idee haaks op de strenge eisen, die aan worden gesteld om de waarde tot op de vierkante millimeter te kunnen garanderen. Sterker nog, vaak worden opleidingen vormgegeven vanuit de eis, dat het examen volledig en transparant is. Ik herinner me nog dat in het MBO met een behoorlijke mate van zekerheid moest worden aangetoond dat alle eindtermen waren getoetst. Terwijl je daar vervolgens met een score van 55% mee wegkwam! De opleidingen werden zodanig vormgegeven dat aan die transparantie kon worden voldaan. De opleiding werd dus afgeleid van de manier waarop het examen moest worden vormgegeven.
Alles bij elkaar geeft dit bij mij het beeld, dat de procedures belangrijker zijn dan waar het om gaat.

Natuurlijk, fraude mag niet, controle op de kwaliteit moet er zijn maar dan graag een beetje in verhouding tot de waarde die erdoor wordt vertegenwoordigd.