Tijdschrijven voor docenten - ook dat is professionalisering!

De Onderwijsraad heeft een advies uitgebracht rondom het verbeteren van de doelmatigheid in het onderwijs. En zoals gewoonlijk wordt daar één detail uitgepikt, uitvergroot en tegen het licht gehouden: docenten moeten gaan tijdschrijven. En natuurlijk wordt dat idee afgekraakt in de media, door onderwijsbonden, bloggers, enzovoorts.

Eerst even het advies:
Onderwijsgeld kan doelmatiger besteed worden. Zeker in het licht van de ministeriële werkgroepen, die momenteel aan het onderzoeken zijn waar geld gevonden kan worden, is het verstandig te kijken op welke manier dat zou kunnen. Voor de raad gaat het om:

Uitgaande van de huidige middelen een verhoging van onderwijskwaliteit tot stand brengen (betere en/of hogere opbrengsten in brede zin)

Geconstateerd wordt, dat het in het onderwijs geen gemeengoed is om rekening te houden met doelmatigheid van met name onderwijsvernieuwingen

Streven naar doelmatig(er) onderwijs is momenteel binnen onderwijs beslist nog geen gemeengoed. Leraren en scholen nemen veel initiatieven om hun onderwijs te vernieuwen en te verbeteren, maar daarbij krijgt doelmatigheid weinig aandacht. Scholen en leraren zijn vooral gericht op onderwijskundige vernieuwing en/of - verbetering. Deze vernieuwingen gaan in de praktijk vaak gepaard met extra kosten en extra inzet van mensen.

Er wordt een aantal maatregelen genoemd:

1. Gerichte aandacht voor doelmatigheid bij onderwijsverbetering en innovatie
   Niet alleen een vernieuwing, ook de consequenties daarvan doorrekenen.
2. (Stimuleren van) leren van variatie in projecten
   Onderling vergelijken van effectiviteit van projecten, ook projecten goed monitoren.
3. (Stimuleren van) het ontwikkelen van instrumenten die inzicht geven in de kosten
   Hier wordt onder andere de Onderwijscalculator genoemd maar ook inzichtelijk maken waar docenten hun tijd aan besteden: tijdschrijven!
4. Doelmatigheid ook meenemen in het HRM-beleid
   Beoordelen van docenten, ook gevarieerder belonen.
5. Inzicht geven in resultaatverbeteringen op gebied van doelmatigheid
   Dit gaat verder dan het verantwoorden van de uitgaven, ook een relatie leggen met de kwaliteit. Ook Benchmarking kan hierbij helpen.
6. Ook andere organisaties betrekken bij het verbeteren van doelmatigheid
   Ook sectororganisatie, vakbonden, etc, kunnen een rol spelen

In dit licht is tijdschrijven één van de maatregelen die kunnen helpen. Door middel van tijdschrijven wordt inzichtelijk gemaakt waar de tijd nou daadwerkelijk aan wordt besteed. Dat inzicht ontbreekt op dit moment.
Tijdschrijven is geen oplossing waarmee de doelmatigheid direct verbetert. Tijdschrijven moet inzicht geven in de tijd die ergens aan wordt besteed. Dan pas kan worden beoordeeld of de tijd ook effectief en efficiënt is besteed.
Nu worden er allerlei bureaucratische horror-scenario's geschetst. Natuurlijk kan er veel mis gaan, varierend van boycottende docenten tot managers die niets met de informatie doen en het weer laten verwateren. Van allerlei formulieren waar allerlei onzin tot in detail moet worden ingevuld tot vooraf gecalculeerde tijdseenheden die mogen worden gebruikt voor een bepaalde taak (je mag 12 minuten besteden aan dit intakegesprek, voor het voorbereiden van die les mag je 37 minuten tellen). Tijdschrijven wordt geassocieerd met wantrouwen en controle.
Als dit soort beelden de discussie gaan overheersen, wordt het inderdaad niks.

Laten we het eens omdraaien.
Een professional is iemand die voor een belangrijk deel verantwoordelijkheid draagt voor het zelf vormgeven van zijn werk. Het is iemand, die kwaliteit van zijn werk hoog in het vaandel heeft staan en voortdurend bereid is te leren om die kwaliteit hoog te houden of zelfs verder te verhogen. Dat vraagt om transparantie. Een professional is dan ook bereid inzicht te geven in zijn activiteiten om op die manier zelf of met anderen te kunnen reflecteren.
Een onderwijsprofessional, die zich hierin herkent, heeft volgens mij helemaal geen moeite met tijdschrijven. Die ziet het gewoon als één van de aspecten die samenhangen met zijn werk als professional in de context van vele andere maatregelen, die nodig zijn om kwaliteit te kunnen leveren met beperkte middelen.