Wat iedereen moet weten van de bètacanon

"De Bètacanon: wat iedereen moet weten van natuurwetenschappen". Dat is een titel die ik een beetje op mijn fatsoen betrek. Ik dien het dus ook allemaal te weten. Daarnaast intrigeert de titel me ook wel, dus toen ik het boek in de boekhandel tegenkwam, ik nog een beetje boekenbon overhad en nog wel een plekje in de nieuwe boekenkast kon maken, kon ik de verleiding niet weerstaan.

Helaas, een teleurstelling.

Laat ik het niet over de keuze van de vijftig onderwerpen hebben. Daar zal ongetwijfeld goed over nagedacht zijn en er zijn er veel, die ik ook gekozen zou hebben. De manier waarop het geheel tot stand is gekomen, zou eigenlijk ook niet ter discussie mogen staan. Een deskundige schrijft een hoofdstuk, vervolgens kan iedereen die meent dat het beter kan er het een en ander aan wijzigen. Zie de wiki. Nee, het is het resultaat dat me tegenvalt. En daarmee misschien wel impliciet ook de totstandkoming! Een relativering voor de 'wisdom of the crowds', wellicht.

Wat iedereen moet weten van de natuurwetenschappen. Als je (veel van) de hoofstukken leest waarbij je je voorstelt hoe een leek daar tegenaan moet kijken, wordt het geheel zo vereenvoudigd dat er eigenlijk nog maar weinig te weten overblijft. Tegelijkertijd worden sommige feiten zodanig ingekort, dat er voor een leek niet veel meer van te begrijpen is. Zo is de uitleg over de werking van een transistor of de herkomst van chloroplasten alleen te begrijpen als je er iets meer van weet. En dan schiet het boek zijn doel voorbij.
Er worden zo af en toe zaken aangehaald, die eigenlijk niets met het onderwerp te maken hebben. Het hoofdstuk 'Fout' gaat in feite over de manier waarop wetenschap bedreven wordt. Maar daar hoort het feit dat fouten in het DNA als mutaties kunnen leiden tot een verbetering van de soort naar mijn idee niet bij. Het hoofdstuk voeding gaat eigenlijk over vitamines.

Ook staan er zaken in, die niet zouden misstaan in het Grootste Lexicom van nutteloze feiten:

• Volgens de Bushongo in Centraal-Afrika waren er in het begin alleen de duisternis, het water en de god Bumba (hoofdstuk Oerknal)
• Alan Turing overleed in 1954 aan een cyanidevergiftiging met een half opgegeten appel naast zijn bed (hoofdstuk Algoritmen)
• In de atmosfeer bevinden zich ongeveer N^2 molekulen (N = getal van Avogadro, 6,023.10^23) (hoofdstuk Getal van Avogadro)
• In het toneelstuk van Rossum's Universal Robots uit 1920 (van Karel Capek, die de naam 'robot' bedacht) zagen robots er uit als mensen. Net als de Terminator namen ze de wereld over (hoofdstuk Robots)
• Enzovoorts

Niet dat het didactische niet zou zijn toegestaan om dergelijke feiten op te nemen in een boek. Maar of dat nou de dingen zijn, die iedereen moet weten over natuurwetenschappen...