CGO, wat kost dat nou? (dl 3)

In mijn vorige berichten ben al ingegaan op het feit dat het moeilijk is om iets te vinden over de kosten van CGO en over de manier waarop momenteel bij roc's de kosten van onderwijsactiviteiten in kaart worden gebracht.

Ik heb ook aangegeven dat de aanname, dat CGO duurder is dan traditioneel onderwijs wel eens zou kunnen berusten op 'oud denken'. Even in deze context: met 'oud denken' bedoel ik eigenlijk dat ik een gebrek aan wat creativiteit, aan, zeg maar, denken buiten de geijkte kaders bespeur. Even voor de duidelijkheid: het gaat dus zowel over de invoering als over de uitvoering van competentieontwikkelend onderwijs. Nou realiseer ik me wel, dat ik me een beetje op glad ijs beweeg door in het openbaar te roepen, dat er helemaal geen extra geld nodig is. Laat ik bij voorbaat duidelijk maken, dat ik denk, dat onder de huidige omstandigheden het zonder extra geld waarschijnlijk niet gaat lukken. Maar toch eens kijken, hoe ver we kunnen komen. 

Wie er van uit gaat dat veranderen geld kost, komt snel uit op een redenering, dat het invoeren van CGO een verandering is en dus geld moet kosten (= oud denken). Toch is hier wel wat tegen in te brengen. In de afgelopen jaren, nee, decennia, zijn al heel wat veranderingen doorgevoerd in het onderwijs. Even los van de manier waarop dat gebeurd is en de resultaten ervan, één ding is wel duidelijk: de enige constante factor is het feit dat alles voortdurend verandert. En als dat een uitgangspunt is, is dat ook een criterium om budgetten te verdelen. Het valt dan ook te verwachten, dat innovatie een vast onderdeel vormt van het budget. Docenten schrijven al heel lang boeken, dictaten, opdrachten in het kader van nieuwe of te verbeteren opleidingen. Dan maak je me niet wijs, dat het ineens meer geld moet kosten als het moet gebeuren onder de noemer van CGO.

Wat jaren geleden al opviel en nog steeds opvalt, is dat onderwijsinstellingen er maar zelden in slagen iets echt gemeenschappelijks op te pakken, samen lesmaterialen te ontwikkelen, te ruilen. Iedereen roept het, bijna niemand doet het. Daar zou nog eens een kostenbesparing te vinden zijn.
(Er zijn wel initiatieven te noemen, Consortium PGO, bijvoorbeeld, of de Contentcorner, of het project Take, Shape, Share)

En dan de uitvoering van CGO. Overal lees je, dat het veel duurder is, bijna nergens vind je informatie over het waarom en hoeveel. Ook daar worden wat lijnen doorgetrokken vanuit de oude situatie. Vroeger gaven we les, nu geven we ook nog les. Er komt wel meer begeleiding bij, dat kost geld, kortom, CGO is duurder. Er worden dus geen keuzen gemaakt. Als er ergens iets bij moet, dan moet er ergens anders iets af. Daar hoort een goede discussie bij gevoerd te worden. Je kunt kiezen voor goedkopere krachten (onderwijsassistenten), meer zelfwerkzaamheid (niet noodzakelijkerwijs minder lessen op het rooster), een betere inzet van ICT, een andere manier van organiseren, of een andere manier van budgetteren (geef elke student een rugzakje met geld, laat hem zelf onderwijs inkopen). Hier is nou juist een stuk creativiteit nodig. En dan even wachten met het eeuwige 'ja maar...'! Eerst bekijken wat welke mogelijkheden er allemaal zijn, waar kansen liggen. Dan discussiëren en kiezen.
In dat rijtje hoort ook een andere manier van managen thuis. Veel managers zijn (vanuit een boekhoudgedachte) bezig met het vermijden van risico's en het beheren van de organisatie. Juist in tijden van financiële krapte is het nodig om te innoveren, te investeren. In de regel maakt extra geld mensen lui, het haalt de noodzaak weg om dingen daadwerkelijk te verbeteren. Krapte maakt creatief.

Ondertussen wordt gezocht naar mogelijkheden om het onderwijs flexibeler te maken. Eén van de aandachtspunten daarbij is het gebruiken van het zelforganiserend vermogen van individuen, groepen, teams of zelfs hele organisaties. Niet alles vooraf proberen te regelen (stoplichtmodel) maar een paar goede afspraken maken, randvoorwaarden goed invullen en mensen zelf de mogelijkheid geven dingen te organiseren (rotondemodel). Volgens mij moet in die richting ook gezocht worden naar oplossingen.

Tot slot: de overheid maakt het natuurlijk ook niet makkelijk. De verplichting om het onderwijs te vernieuwen zonder de oude structuren aan te passen, moet wel tot allerlei problemen leiden. Denk aan de manier van bekostigen op basis van een teldatum, op basis van n-2, 1040 uren-norm, dat soort dingen. Maar goed, dat zijn natuurlijk wel de omstandigheden, waarmee het nieuwe onderwijs vormgegeven moet worden. En was de onderwijsvernieuwing niet gebaseerd op de Lissabon-doelstellingen? Meest innovatieve economie van Europa? Laten we die handschoen dan oppakken, te beginnen bij de vormgeving van het onderwijs.