Keynote van Bas Haring op 'Dé Onderwijsdagen' #OWD11

 Als 'volksfilosoof' weet Bas Haring niet zo veel van filosofie maar vindt hij het leuk om het te doen. Hij laat nog even in het midden waar hij het gaat hebben.

Vooraf deelt hij nog wat dingen met het publiek, zoals het feit dat hij is gepromoveerd op ICT om duidelijk te maken dat hij een relevante achtergrond heeft. In die context vertelt hij over een project in de beginjaren van internet rond online surveilleren. Met webcams in een studentenkamer kijken om te zien of er niet gespiekt wordt bij een online tentamen.
Dat ICT impact heeft maakt hij duidelijk met wat voorbeelden. Zo heeft hij concurrentie van bijvoorbeeld de TED-talks. Studenten vinden dat blijkbaar boeiender en blijven weg uit het college.
Verder vindt hij het eigenlijk niet leuk dat er getwitterd wordt. Hij heeft het verhaal voorbereid voor specifiek dit publiek. Door al dat getwitter moet hij in zijn verhaal rekening moet houden met de hele buitenwereld.
Hij heeft drie reflecties over ICT en onderwijs en wil die als ballonnetjes oplaten:

Eerste reflectie
Het start zijn eerste reflectie met een verhaal over een interview dat hem werd afgenomen bij het hiphop-programma Lijn 5. In eerste instantie vond hij dat een vreemde context voor een interview over filosofie. De interviewer liet weten dat hij het gedachtegoed in het boekje vergelijkbaar vond dat van auteurs als Daniël Denneth, Richard Dawkins en Susan Blackmore. Dat waren dan ook precies de drie inspiratiebronnen geweest voor Haring voor het desbetreffende boekje.
Achteraf bleek dat de interviewer de boeken helemaal niet gelezen had maar hier en daar wat flarden had gelezen en wat youtube-fimpjes had gezien. Blijkbaar had het leren van flarden voldoende basis geboden om een gefundeerde mening te hebben.
Sijmen Noorda vindt het helemaal niet vreemd dat studenten zo leren. In zijn studietijd moest hij dikke boeken lezen waarvan hij uiteindelijk maar een paar paragrafen heeft onthouden. Waarom niet meteen die paragrafen geleerd. Het leren in flarden zou wel eens het leren van de toekomst zou kunnen zijn, gefaciliteerd door ICT.

Tweede reflectie
Ook nu weer een introductieverhaaltje: Juf schrijft op het bord 'vakantiehuisje' met de opdracht om er zoveel mogelijk andere woorden mee te vormen. Haring had ontzettend zijn best gedaan om zo veel mogelijk woorden te maken.Achteraf bleek dat er alleen punten te verdienen waren voor woorden die niemand anders had. Ondanks zijn lange lijst van woorden was geen enkel woord uniek. Er was een leerling met slechts één woord, dat echter niemand anders had. Ondanks het beperkte resultaat won hij toch omdathij de enige was met een uniek woord.
Zou die leerling ook gewonnen hebben als hij had kunnen spieken? Waarschijnlijk niet. Als dat zo is, dan betekent dat dan  voor twitteren? Het alsmaar delen van ideeën leidt er toe dat dat er minder ideeën ontstaan. Men bedenkt ze niet maar twittert over andermans ideeën.
Eenzelfde fenomeen is ook zichtbaar uit de eilandenecologie. Op een afzonderlijk eiland (een afgezonderd gebied kan ook als eiland worden beschouwd) ontstaan door gebrek aan uitwisseling van genen met elders nieuwe soorten (ook wel aangeduid als 'genetic drift'). Doordat er steeds meer contacten zijn tussen verschillende eilanden neemt de soortenrijkdom af, treedt vervlakking op en sterven soorten uit door de concurrentie of jacht door nieuwe soorten.
Als iedereen in plaats van naar Bas Haring te luisteren voor zich zelf wat ideeën te formuleren zou dat meer ideeën opleveren. Delen van ideeën leidt dus tot verarming.

Derde reflectie
Jongeren worden gestimuleerd om zelf onderzoek te doen bijvoorbeeld in een profielwerkstuk. Eigenlijk zijn die jongeren daar maar heel beperkt toe in staat. Hijzelf  heeft hij een uitmuntend cijfer gehaald voor een eigen natuurkunde-experiment waarvan hij nu toegeeft dat hij het op de Diederik Stapel manier heeft gedaan: Hij bedacht een vraagstelling bij zelf bedachte resultaten...
Computers zouden een rol spelen bij het experimenteren. Als je studenten een programmeeropdracht geeft, zouden ze veel meer kunnen opsteken. Een computer is wat dat betreft een mini laboratorium waarin je je eigen onderzoek kunt opzetten. Van programmeren word je wijzer, het is inspirerend. Daar zou veel meer mee kunnen gebeuren.
Computers kunnen ook ingezet worden om reeds beschikbare gegevens te verzamelen en te analyseren.

• Een voorbeeld: John Trinkhaus is een econoom die zich in zijn onderzoek laat inspireren door dingen die hij irritant vindt. Eén van de vragen die hij zich stelde was: "houden kinderen van de Kerstman?". Daar kun je achter komen door het ze te vragen al weet je niet hoe betrouwbaar dat is. Je kunt het gedrag observeren maar dat is een enorm tijdrovende klus.
  Trinkhaus zocht op Flickr naar foto's op basis van de zoekwoorden  'Santaclaus' en 'lap' (schoot) vond 700 foto's van kinderen bij Kerstman op schoot. Hij liet die foto's door een studentenpanel beoordelen. De meerderheid van de kinderen zat te huilen. Internet biedt ongelooflijk veel data die is te gebruiken voor allerlei onderzoeken.
• Een ander voorbeeld: Drie jaar geleden was er een uitbraak van Legionella. Maar hoe vind je een bron als er een incubatietijd is van twee weken? Door de levensloop van de zieken van de afgelopen paar weken te reconstrueren, bleek dat de bron ergens in Amsterdam lag. Nu ontwikkelt Legionella zich vaak in grote airconditioningsystemen. Een slimme onderzoeker van het RIVM vroeg bij alle leveranciers onderhoudscontracten voor airco's op. Door de lijst met adressen op Google Earth op te zoeken (airconditioningsystemen zijn zichtbaar als installatie op het dak) werden plaatsen zichtbaar waar wel een airco stond  maar geen onderhoud werd gepleegd. Op die manier werd een locatie gevonden waar alle getroffen mensen in de buurt waren geweest. Onderzoek door een slim gebruik van gegevens op het internet.

Bas Haring sluit af met een stukje uit eigen werk over het onderwijs.
De Koningin kan wat zij kan, niet omdat ze koningsgenen heeft, maar door goed onderwijs. Goed onderwijs werkt!