Passend onderwijs?

Recent heeft de Minister van Onderwijs een brief naar de Tweede Kamer gestuurd over Passend Onderwijs. Eerlijk is eerlijk, het is niet zo mijn onderwerp. (Wie er meer over wil meten kant terecht op de website www.passendonderwijs.nl.) De reden dat ik er op kom heeft te maken met een discussie die ik had over verschillende redenen om onderwijs te flexibiliseren. Uit de discussie kwam naar voren dat er eigenlijk vooral sprake moet zijn van een noodzaak. De invoering van de referentiekaders taal een rekenen, bijvoorbeeld. Natuurlijk zijn er nog veel andere noodzaken te noemen, maar daar gaat het even niet om. Het beleid rondom Passend Onderwijs zou ook snel zo'n noodzaak kunnen blijken te zijn.
Het komt er kortweg op neer dat leerlingen met een grote zorgbehoefte weer terecht moeten kunnen in het gewone onderwijs. Ik heb de brief aan de Tweede Kamer eens doorgelezen (niet echt bestudeerd, het is per slot van rekening mijn onderwerp niet zo). In eerste instantie klinkt het allemaal heel logisch. Er werd in het verleden een regeling getroffen voor leerlingen met een zorgbehoefte met de veronderstelling dat het aantal zich wel zou stabiliseren. Welnee, de regeling was zo goed doordacht en uitgevoerd dat het aantal indicaties met 65% steeg. En dus moet het roer om en moeten de leerlingen weer terug naar het gewone onderwijs. Als je brief leest, lijkt het allemaal heel logisch. Het systeem kraakt in zijn voegen, leerlingen worden ten onrechte gestigmatiseerd, dat moet beter kunnen.
Maar als je dan wat doordenkt, beginnen er wat nekharen te kriebelen. Om eens paar dingen te noemen:

• Veel scholen voor speciaal onderwijs voldoen niet, hebben het predikaat zwak of erger, ondanks het feit dat daar de specialisten zitten als het gaat om deze leerlingen. Dus sturen we de leerlingen weer naar het gewone onderwijs waarvan bekend is dat de docenten niet zijn toegerust om die zorg te verlenen.
  "Verder laat de kwaliteit van het (speciaal) onderwijs voor kinderen die meer dan gemiddelde aandacht behoeven te wensen over. Van de scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs staat bijna 30 procent onder verscherpt toezicht. De helft van de leraren in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs lukt het niet om het onderwijs goed af te stemmen op verschillen tussen leerlingen, omdat zij hiervoor onvoldoende zijn toegerust."Het probleem wordt onderkend maar gewoon bij de bestuurders op het bordje gemikt, want die zijn toch overal verantwoordelijk voor.
• Hadden we het er Dijsselbloem indertijd niet over dat allerlei maatschappelijke problemen niet over de schutting van de scholen mochten worden gegooid? Nu gaat het niet zozeer om een nieuw maatschappelijk probleem maar om de verschuiving van een probleem van het speciaal onderwijs naar het reguliere onderwijs, maar toch. Voorbeeld:
  Scholen in het primair en voortgezet onderwijs hebben in het nieuwe stelsel een zorgplicht. Dit betekent dat wanneer ouders hun kind op een bepaalde school aanmelden, deze school de taak heeft dit kind een zo goed mogelijke plek in het onderwijs te bieden, tenzij dit een onevenredige belasting vormt voor de school.
  Dat laatste is natuurlijk een hele gerustelling, vooral omdat het zo SMART is geformuleerd.
• De Minister uit haar zorg over de sterke toename van het aantal zorgleerlingen. Er wordt gesteld dat dat komt omdat de bestaande regeling daartoe uitnodigt. Ik kan er me vanalles bij voorstellen. Maar is dit nou goed onderzocht? Of zijn in het verleden veel zorgleerlingen onderbelicht gebleven omdat er geen geld was om ze goed te testen en te plaatsen? Ik heb wel zo'n vermoeden, dat het eerste het geval is, maar een evidence based onderbouwing vind ik in het stuk niet terug. Dat wordt anders wel van het onderwijs vereist...
• Gelukkig is er een implementatieplan. Maar veel meer dan wat wetswijzigingen en het over de schutting gooien bij wat instanties als DUO en de Inspectie heeft dat plan niet om het lijf.
• Een bezuiniging van 300 miljoen die wordt uitgelegd als een verhoging van 200 miljoen ten opzichte van het oorspronkelijke budget...
• Wat me vooral irriteert aan dit type beleidstaal is het vooraf inboeken van allerlei resultaten als vanzelfsprekendheden:
  • "... Dit zorgt ervoor dat kinderen met een zorgbehoefte op efficiëntere wijze een zo goed mogelijk passend onderwijsaanbod krijgen, minder leerlingen thuis hoeven te zitten, en leraren meer merken van de middelen die beschikbaar zijn voor leerlingenzorg."
  • "De samenwerkingsverbanden zijn daarmee groter dan nu het geval is voor de WSNS-systematiek. Dit maakt de samenwerkingsverbanden slagvaardiger en zorgt ervoor dat ouders niet van het ene naar het andere samenwerkingsverband worden gestuurd."
  • "Scholen hebben verder een prikkel tot zo min mogelijk bureaucratie binnen samenwerkingsverbanden doordat scholen zelf de kosten dragen van meer bureaucratie. Wanneer het samenwerkingsverband niet uitkomt met de gebudgetteerde middelen, zullen zij uit hun reguliere bekostiging moeten putten."
  • "Een heldere verdeling van verantwoordelijkheden voorkomt dat zorgleerlingen worden doorgeschoven, wat nu nog vaak gebeurt. Daarmee biedt dit een oplossing voor de steeds verdergaande labeling en doorverwijzing van kinderen en het grote aantal kinderen dat jaarlijks een periode thuis zit."
  • Enzovoorts

Ik denk dat er veel reden is voor zorg. Voor de leerlingen, die extra zorg nodig hebben, voor de scholen die het op hun bordje krijgen, voor de docenten die het voor hun kiezen krijgen. Kunnen we niets bedenken als "Passend Onderwijsbeleid"?