Vakantieleed...

De vakantie zit er weer op, de eerste werkdagen inmiddels ook. Ik moest er echt weer even inkomen, over vakantieleed gesproken...

Ik heb de vakantie grotendeels onderwijsloos doorgebracht, lekker relaxed, even een frisse wind door mijn hoofd na een inspannend jaar. Nou koop ik tijdens mijn vakantie meestal wel een krant bij de plaatselijke krantenboer. Zelfs dat heb ik dit jaar overgeslagen, nou ja, op eentje na dan.
Laat er nou in die krant een artikel (of was het een ingezonden brief?) van Hans Huismans onder de titel "het niveau in het onderwijs lijkt nergens meer op" (hier een link naar BON, waar het integraal is overgenomen, op de Volkskrantsite moet je betalen voor het artikel).
Toen ik later thuiskwam kwam ik er achter, dat John de Best een reactie had geschreven. Tja, die sprak me eigenlijk veel meer aan dan het eerste artikel.

Wat me nou eigenlijk vooral verbaasde, waren de vooral positieve reacties op het eerste verhaal en de overwegend negatieve reacties op de relativerende brief van de Best, zowel op de site van BON als in de Volkskrant. Blijkbaar is het eerste verhaal heel herkenbaar voor menig (reagerende) docent en valt het de Best bijna te verwijten te dat hij het nog zo goed doet.
Maar wat me eigenlijk nog meer opvalt, is dat het bijna nergens gaat over wat er nou eigenlijk aan de hand is. Zou het nou werkelijk liggen aan de onderwijsvernieuwingen van de afgelopen decennia? Of is er meer aan de hand? Mij lijkt van wel. De gevolgen van de individualisering, informalisering, informatisering, internationalisering, intensivering (de vijf i's van het SCP) laten zich voelen. Mensen gaan anders met elkaar om, stellen andere eisen, worden op een andere manier geprikkeld en gemotiveerd om iets te doen of te laten, en dat wereldwijd. Dat heeft zo zijn consequenties voor het onderwijs.
Natuurlijk kunnen we roepen dat het onderwijs vroeger veel beter was, dat de onderwijsvernieuwingen behoorlijk wat roet in het eten hebben gegooid. Daarachter liggen echter de diepere oorzaken waar we iets mee zullen moeten.

Het doet me denken aan de metafoor van de ijsfabrieken. Zo in het begin van de vorige eeuw zag je op veel plaatsen ijsfabrieken, waar grote ijsblokken werden gemaakt die mensen mensen konden gebruiken voor koeling. Toen de electriciteit ook beschikbaar kwam voor 'gewone mensen' zagen de ijsfabrieken een grote bedreiging in de opkomst van koelkasten. Ze hebben veel gewaarschuwd tegen de onbetrouwbaarheid van die dingen, tegen het gevaar van het ammoniak waarmee toen nog gekoeld werd. Geloof het of niet, de ijsfabrieken hebben het niet gered. En waarom? Omdat ze ijs verkochten. Als ze eens goed hadden nagedacht over wat ze eigenlijk verkochten (namelijk houdbaarheid van bederfelijke waar) dan hadden ze de ontwikkelingen (electriciteit) waarschijnlijk aangegrepen om hun product aan te passen aan de nieuwe omstandigheden (nieuwe manieren om bederfelijke waar houdbaar te maken met lage temperaturen), dan waren ze wellicht een grote koelkastenfabrikant geworden.

Moeten we in het onderwijs nu gaan waarschuwen tegen alle nieuwigheden, die er over gestort worden? Of moeten we nou eens goed kijken naar de ontwikkelingen, die er gaande zijn, en het onderwijs laten aansluiten bij die ontwikkelingen? Er is nog veel te doen. Dat bewijzen de ondersteunende commentaren bij het eerste artikel dan ook wel. Maar om nou naar elkaar te gaan zitten katten in plaats van nou eens kijken waar de problemen nou vandaan komen en te werken aan structurele oplossingen...