Selecteren of voorsorteren aan de poort?

Een bericht van Patrick Koning was voor mij aanleiding om ook wat aandacht aan het onderwerp te besteden. Ik had het desbetreffende artikel over selecteren aan de poort in Onderwijsinnovatie ook gelezen en had het onderwerp op mijn 'bloglijst' gezet (waar steeds meer onderwerpen bijkomen en er te weinig van afgewerkt worden, maar dat is een ander onderwerp).

Het artikel beschrijft de effectiviteit van selecteren aan de poort. Interessant in dat artikel is het feit dat selectie aan de poort kan leiden tot veel onterecht afgewezen studenten. Dat is niet handig, maar daar wil ik het eigenlijk niet over hebben.
Het artikel is vooral gericht op het Hoger Onderwijs. Dat verklaart, waarom ook aandacht besteed wordt aan bijvoorbeeld de University Colleges (waar streng wordt geselecteerd aan de poort). Het verklaart naar mijn idee ook waarom geen aandacht besteed wordt aan de vraag of selectie aan de poort wel wenselijk is. Die vraag speelt in het HBO immers niet of nauwelijks. Als je in het Hoger Onderwijs niet wordt aangenomen, zijn er nog enkele alternatieven, je kunt altijd nog kiezen voor een 'makkelijkere' HBO-opleiding of voor het MBO.
In het MBO wordt af en toe ook geroepen om selectie aan de poort om op die manier het rendement te verbeteren. Waar dat in het HBO nog te verdedigen is, wordt dat voor het MBO een stuk lastiger. Voor de hogere niveaus zou een selectie aan de poort nog kunnen verdedigen door te stellen dat er nog kunt kiezen voor een vergelijkbare opleiding op een lager niveau.
Maar als een student wordt afgewezen op een lager niveau, wordt het lastiger. Het op die manier nastreven van een hoger diplomarendement gaat dan ten koste van het maatschappelijk rendement van het onderwijs. Of die studenten worden opgevangen in laatste kans onderwijs of worden zelfs helemaal niet meer opgevangen met alle consequenties van dien. Aandacht deze voor 'long tail' beschreef ik in een eerder bericht als één van de succesfactoren van goede onderwijssystemen.

In het artikel wordt aandacht besteed aan de manier waarop je zou kunnen selecteren aan of na de poort: instaptoetsen, intakegesprekken, bindend studieadvies. Dat laatste blijkt het meest succesvol maar betekent natuurlijk, dat er al een jaar geïnvesteerd is in een student zonder rendement. En dat telt mee in rendementcijfers.
Meer en meer MBO-instellingen organiseren momenteel een soort verlengde intake. Een oriëntatieperiode van een maand of twee waarbij gekeken wordt naar allerlei aspecten, die het studiesucces kunnen beïnvloeden. Zoals dat nu op veel plekken gebeurt, valt dat te zien als het begin van een kleine paradigmashift: er wordt niet gekeken of de student bij de opleiding past, er wordt gekeken of, en zo ja, hoe de opleiding kan worden aangepast aan de student. En als het echt niet past, kan een student worden doorverwezen naar een alternatieve opleiding. Niet selecteren maar voorsorteren.