Waarom je nu juist iets moet veranderen in het onderwijs

Deze week een lang maar een uit het hart gegrepen bericht van Willem Karssenberg naar aanleiding van allerlei discussies en opiniestukken over de al dan niet noodzakelijke innovaties in het onderwijs. Nog los van de toon van de discussie (zie hier een mooi voorbeeld van hoe een goede discussie kan!), er wordt naar mijn idee op een verkeerde manier aangekeken tegen het uitgangspunt van 'If it works, don't fix it'.

Natuurlijk kun je als docent aanvoeren dat leerlingen en ouders tevreden zijn en dat er goede cijfers worden gehaald en dat het 'dus' niet nodig is om iets te veranderen. Vanuit het standpunt van de individuele docent geredeneerd een volkomen begrijpelijk standpunt. Maar laten we het eens bekijken op het niveau van het onderwijs in zijn geheel. Naar mijn idee zijn er minstens twee factoren, die innovaties in het onderwijs noodzakelijk maken.

Onze internationale concurrentiepositie
Lees het bericht van Marc Tucker over het Amerikaanse onderwijs. Hij ziet dat het onderwijssysteem in een aantal landen als Finland, Japan, Canada, Zuid Korea maar ook megasteden als Sjanghai of Hong Kong er voor zorgt dat die landen hoog in de internationale onderwijsranglijsten staan maar het ook economisch behoorlijk goed doen. De maatregelen, die die landen hebben getroffen, zijn blijkbaar erg effectief (dat is nog eens  'evidence based') en verschillen nogal van de Amerikaanse (en Nederlandse?) oplossingen.

"The top-performing nations have followed paths that are remarkably similar and straightforward. Most start by putting more money behind their hardest-to-educate students than those who are easier to educate. In the U.S., we do the opposite.

They develop world-class academic standards for their students, a curriculum to match the standards, and high-quality exams and instructional materials based on that curriculum. In the U.S., most states have recently adopted Common Core State Standards in English and math, which is a good start. But we still have a long way to go to build a coherent, powerful instructional system that all teachers can use throughout the whole curriculum.

The top-performing nations boost the quality of their teaching forces by greatly raising entry standards for teacher education programs. They insist that all teachers have in-depth knowledge of the subjects they will teach, apprenticing new teachers to master teachers and raising teacher pay to that of other high-status professions. They then encourage these highly trained teachers to take the lead in improving classroom practices."

Tucker stelt, dat de maatregelen, die nu voorgesteld zijn om het Amerikaanse onderwijs te verbeteren eigenlijk neerkomen op symptoombestrijding.

"Some of these uniquely American solutions -- charter schools, private school vouchers, entrepreneurial innovations, grade-by-grade testing, diminished teachers' unions, and basing teachers' pay on how their students do on standardized tests -- may be appealing on their surface. To many in the financial community, these market-inspired reform ideas are very appealing."

Ik zie nogal wat parallellen tussen de Amerikaanse en de Nederlandse situatie. Natuurlijk, we doen het nog steeds niet slecht in de internationale rankings, maar ja, resultaten uit het verleden...

Hoe passen innovaties hierin? Technologische, maatschappelijke en economische ontwikkelingen maken dat het huidige onderwijs niet veel langer kan voldoen om onze welvaart te behouden (Tucker relateert de stand van het onderwijs met dalende salarissen in Amerika om te kunnen concurreren). Tevreden leerlingen en ouders en goede resultaten zijn maatstaven die gerelateerd zijn aan het bestaande onderwijs. Die schieten als maatstaf nu eenmaal tekort voor het noodzakelijke onderwijsniveau van de 21ste eeuw.
Innovaties horen daarbij. Kijk bijvoorbeeld hoe Zuid Korea dat aanpakt...

Vergrijzing
Kern van de oplossing van de genoemde landen is vooral investeren in de kwaliteit van docenten. Finland is daar een mooi voorbeeld van. Tja, dan hebben we nog een probleem: vergrijzing.

Ik had deze week een uitvoerige discussie met een vooraanstaand hoogleraar over (onder andere) de vergrijzing in het onderwijs. Mijn vraag was eigenlijk hoe het kon, dat het al jarenlang bekend is dat er een vergrijzingsgolf op het onderwijs afkomt en er schijnbaar zo weinig aan gebeurt? Sterker nog, het voorspelde lerarentekort blijft alsmaar uit.
Het vergrijzingsprobleem is van nature een kwantiteitsprobleem. Het gaat om aantallen docenten. Dat wordt momenteel echter vooral opgelost door meer onbevoegde docenten in te zetten. Het kwantiteitsprobleem wordt op die manier een kwaliteitsprobleem, zoals vandaag nog in het nieuws was.

Ik begrijp maar al te goed, dat docenten zich persoonlijk aangesproken voelen als er weer eens beweerd wordt, dat 'de kwaliteit van de leraar tekort schiet' of 'leraren niet willen veranderen'. Het is dan ook geen individueel probleem, zelfs niet het probleem van een enkele school, hier is sprake van systeemfalen.
Eén van de consequenties daarvan is, dat de productiviteit van het onderwijs omhoog zal moeten om met minder mensen minimaal hetzelfde maar eigenlijk nog veel meer te kunnen doen! Innoveren dus...