Gevangen in de wolken: over lock-in in de cloud

Op de saMBO~ICT conferentie in Tilburg geeft Fabrice Mous van Ictivity de eerste keynote over cloudcomputing. Mous start zijn presentatie met de mededeling, dat hij geen cloudexpert is al is hij wel een fan van interoperabiliteit.

Het cloudlandschap
In 2008 is cloudcomputing als begrip opgekomen: op aanvraag beschikbaar stellen van gegevens zoals stroom uit een stopcontact. Vergelijkbaar met ASP, hosting, kortom oude wijn in nieuwe zakken. Cloudcomputing werd gepromoot als dé oplossing tegen vendor lock-in en vóór interoperabiliteit.
Enkele belangrijk aspecten zijn:

• Betalen naar gebruik. De vraag is dan wel, welk kostenmodel zit er onder? Er vindt een verschuiving plaats van kapitaalkosten naar operationele kosten.
• Het is elastisch (schaalbaar).
• Resources zijn niet meer plaatsgebonden en bovendien 'ongelimiteerd' beschikbaar.

Ford zei het al: waarom maken als we het kunnen kopen?

Mous neemt ons mee langs de verschillende servicemodellen (die in dit publiek toch bekend verondersteld mogen worden).

• Software as a service (Saas): Office 365, Google docs, etc
• Platform as a service (Paas): platformen als microsoft azure, OpenShift, Google app engine, die zijn met name bestemd voor ontwikkelaars.
• Infrastructure as a service (Iaas): infrastructuur, servercapaciteit.

De oplossingen kunnen ook nog op verschillende manier beschikbaar worden gesteld: je kunt dan spreken van een public cloud (helemaal via internet), een private cloud (via internet maar op eigen servers) of een mix, een hybrid cloud.

Over deze indeling valt  nog wel iets te zeggen. De cloud wordt vooral geassocieerd met een applicatie of data 'ergens in de lucht'. Je kunt dan eigenlijk niet aangeven waar die data nu eigenlijk fysiek staat. Als er gesproken wordt over Saas-oplossingen heeft men het eigenlijk over iets, dat een tijd geleden nog werd aangeduid als ASP (application service providing ofwel hosting). De applicatie staat ergens bij een leverancier op een server, duidelijk fysiek aanwijsbaar. Inmiddels staan veel applicaties allang niet meer binnen een instelling maar op een server bij de leverancier. Dat 'voelt' nog helemaal niet als cloud. In feite gaat het wel over Saas in de private vorm. De data is fysiek aanwijsbaar aanwezig op je eigen (gehoste) fysieke of virtuele server. Is dat nu wel of geen cloud?

Mous gaat in op een aantal voorbeelden waarbij duidelijk is, dat de cloud niet de oplossing is tegen vendor lock-in. Jim Whitehurst, CEO van Red Hat (Linux) zei het al: Cloud is in feite de 'ultimate vendor lock-in'

• Als je Office 365 wilt gebruiken op een tablet, heb je meteen een probleem. Het aanmelden gaat goed, maar vervolgens heb je de Silverlight plugin nodig. Die kan dan weer niet geinstalleerd worden op een tablet. In feite is er dus een lock-in met een Microsoft platform. Het gaat dus om een 'Windows only' cloud service.
• Salesforce is een cloudapplicatie voor financiële zaken, zeg maar, je boekhouding. De applicatie werkt heel veel met metadata, heel specifieke, gesloten metadata. Overstappen naar een andere leverancier kan dan alleen met hele hoge kosten voor het omzetten van de metadata. Natuurlijkbgeeft Salesforce aan, dat de klant eigenaar is van alle data. Maar ja, als je een export maakt van al je data krijg je wel een bestand met alle data maar zonder datamodel, zonder relatie tussen al die gegevens. Alsof je een telefoonboek downloadt met eerst alle namen, dan alle adressen en vervolgens nog alle telefoonnummers mrt alleen maar een komma tussen de opeenvolgende velden. Ga er maar aanstaan!
• Nadat de Google app engine na een proefperiode (als beta-versie) als definitieve versie beschikbaar kwam, werd er meteen een behoorlijk prijskaartje aangehangen. Google werkt met een eigen database met een eigen werktaal. Omdat alles vast hangt aan je Google-account volgens het 'Google identity model' kun je in feite niet migreren naar een ander platform. Dan kun je met een gerust hart een flink prijskaartje hangen aan het gebruik van de app engine...
• Coghead is ook een app engine ook met een eigen taal. Coghead werd overgenomen door SAP. Dat bedrijf heeft vervolgens alle gebruikers 8 weken de tijd gegeven de code in de engine om te schrijven naar een ander platform, na die tijd moest men kiezen voor het verwijderen van alle broncode dan wel tegen betaling gebruik blijven maken van de Coghead/SAP-omgeving.
• Bij Amazon kun je serverruimte huren. Daar worden back-up images van gemaakt. Mooi als je de inhoud van zo'n server naar een andere provider zou willen overbrengen. Helaas is zo'n image niet op andere servers te installeren, behalve op een andere server van Amazon...

De conclusie is, dat hoe hoger je in de cloud zit (van Iaas via Paas naar Saas) des te waardevoller de data eigenlijk zijn maar ook des groter de afhankelijkheid van de provider blijkt te zijn.

Mous geeft als advies om een overstap naar de cloud goed te overwegen. Daarbij moet je als instelling niet al te overhaast te werk gaan en daarbij een duidelijk risicomanagement voeren. Weet met wie je in zee gaat en wat je in geval van problemen moet doen over te kunnen stappen.

Aardig verhaal, van een keynote voor dit publiek mag je wat meer verwachten...