Zwart-witte kathedralen bouwen met Educus

Educus is een softwareleverancier die onderwijsapplicaties als Eduarte (MBO) en Alluris (HBO) op de markt brengt. Op 11 januari is het vijfjarig jubileum van deze joint venture van Topicus en Stoas gevierd met een 'Educus Experience'. Een mooie gelegenheid om eens in de keuken te kijken. Op het programma staat een keynote van Daan Quakernaat en verder een aantal parallelsessies rondom onderwerpen die het gebruik van ICT in het MBO en HBO raken.

Daan Quakermaat houdt een warm pleidooi om vooral kathedralen te bouwen.
Dat deed hij door eerst het toppunt van bureaucratie te demonstreren: het bommeldingsformulier (ja die bestaan echt): alsof je tijdens de bommelding op je gemak met de melder gaat keuvelen over het wat en het waarom van die bom. Daan beschouwt dat als een 'anti-kathedraal': een onzinding, iets dat wel werk kost maar geen resultaat oplevert.

Daan neemt  het publiek vervolgens mee langs een aantal kathedralen. Zijn verwondering komt voort uit de vraag hoe mensen indertijd in staat waren kathedralen te bouwen met zo weinig hulpmiddelen en ook met een heel beperkt plan: ze maakten een schets en begonnen gewoon.
Als je dat vergelijkt met nu: vroeger hadden mensen niets en konden ze alles, nu hebben mensen alles...
Als er bij het bouwen van een kathedraal iets misging, werd er nagedacht over de oorzaak, eb vervolgens begonnen ze weer opnieuw. Het heeft niet voor niets drie eeuwen geduurd voor de kathedraal van Reims af was (van 1211 tot 1516). Nou ja, af, toen zijn ze gestopt. In het oorspronkelijk plan waren 7 torens opgenomen, het uiteindelijk resultaat heeft er twee, en die zijn niet eens af. De vraag is dan wel of je de rest nu echt mist.
Tegenwoordig zijn we erg bang om kathedralen te bouwen. Alles moet helemaal bekend en afgedekt zijn: resultaat, doorlooptijd, budget. Als één van die drie ontbreekt gebeurt er niets.
Kathedralen zijn natuurlijk metaforisch: Ook Hubble, Google en zelfs de Euro zijn met vallen en opstaan gerealiseerd.

Daan beschrijft de wereld als zwart wit. Aan de linkerkant (zwart) staan dingen als structuur, checklist, regels, ICT, procedures, ISO9001, kortom: structuur. De rechterkantkant (wit) gaat over visie, intuïtie, creativiteit.
Je hebt beide nodig. Het gaat om het combineren van die twee, iteratief ontwerpen en bouwen, dromen en doen.
Maak een globaal plan, voer een stuk uit, leer van de fouten, verbeter en ga door.

In Nederland hebben we nog een probleem daarbij: we zijn te lief voor elkaar, we vinden het steeds moeilijker om elkaar af te rekenen. Dat maakt dat er niet geleerd wordt van fouten. Steenhouwers maakten vroeger een eigen teken in de stenen, die ze maakten. Daar werd hij op afgerekend, zowel in termen van productie (zoveel stenen is zoveel salaris), maar ook op fouten. Als er een muur neerkwam werd wel even gekeken van wie die muur was. Niet afrekenen betekent dat fouten gemaakt blijven worden.
Beschouw de zwarte kant als het geweten, de witte kant als een moreel kompas.
Als je kijkt naar het onderwijs kun je zeggen dat het de afgelopen 10 jaar in staat is geweest de zwarte kant (de administratie) beter op orde te krijgen. Dat biedt nu ruimte om kathedralen te gaan bouwen.

Op een mooie manier neemt Daan het fietsenprobleem in Utrecht op de hak. Daar is geen verslag van te doen zonder de mooie plaatjes in zijn presentatie. Maar met dat verhaal wordt duidelijk dat er nog veel bommeldingsformulierenbedenkers erg druk zijn met het bedenken en uitvoeren van maatregelen die niet effectief zijn, die niet leiden tot kathedralen.





Overigens deed het verhaal me denken aan een boekje van Mathieu Weggeman. Ik vond het hier terug:

(Uit de epiloog van het boek ‘Floreren als professional’ van Carolien de Monchy)

"Er waren – ergens in de 14de eeuw – eens vier steenhouwers aan het werk op een bouwplaats.Op de vraag van een voorbijganger wat een goede steenhouwer onderscheidt van een slechte steenhouwer, antwoordde de eerste: ‘Een slechte steenhouwer levert onregelmatige stenen af; een goede daarentegen mooie strakke stenen. Hij weet wat je wel en niet met steen kunt doen.’ De tweede zei: ‘Een goede steenhouwer levert zijn werk volgens de wensen van zijn opdrachtgevers. Die willen hem graag betalen voor zijn werk.’ De derde stelde: ‘Een goede steenhouwer snapt dat het niet om steen gaat, maar om het bouwen van een kathedraal. Hij kan met iedereen samenwerken om dat te realiseren.’ De vierde steenhouwer ten slotte zei: ‘Ik ben het met mijn vakbroeders eens, dat is allemaal belangrijk. Maar ik wil ik er dit aan toevoegen: een goede steenhouwer beseft dat steenhouwen en bouwen iedere keer en elke dag weer anders is. Daarom blijft een goede steenhouwer altijd leren en geniet hij ervan zich elke dag een betere steenhouwer te voelen."